دیدگاه و پرسش
تقسیم سود در شرکتهای سهامی خاص، از حساسترین موضوعات میان سهامداران بهویژه در پایان سال مالی است. در حالیکه سودآوری برای همه سهامداران اهمیت دارد، نحوه قانونی تقسیم آن نیازمند رعایت دقیق مواد قانونی بهویژه در لایحه اصلاحی قانون تجارت است. در این صفحه به زبان ساده و با نگاهی تخصصی، تمام نکات حقوقی، نقش مجمع عمومی، محدودیتهای هیئتمدیره، و حقوق سهامداران در تقسیم سود بررسی شده است.
تقسیم سود شرکت، شرکت سهامی خاص، سود سهامداران، مجمع عمومی عادی، قانون تجارت ایران
| مرحله | مسئول اجرا | مبنای قانونی | الزامی یا اختیاری؟ | توضیحات کلیدی |
| تهیه صورتهای مالی سالانه | هیئت مدیره | ماده ۲۳۲ لایحه | الزامی | شامل ترازنامه، سود و زیان، جریان وجوه نقد |
| ارسال به بازرس قانونی | هیئت مدیره | ماده ۲۳۲ لایحه | الزامی | حداقل ۱۰ روز قبل از مجمع |
| گزارش بازرس به مجمع | بازرس قانونی | ماده ۲۳۷ | الزامی | تأیید یا عدم تأیید صورتهای مالی |
| کسر اندوخته قانونی | مجمع عمومی عادی | ماده ۱۴۰ لایحه | الزامی | حداقل ۱۰٪ سود خالص هر سال تا رسیدن به ۱۰٪ سرمایه شرکت |
| تصویب سود قابل تقسیم | مجمع عمومی عادی | مواد ۲۳۹ و ۲۴۰ لایحه | الزامی | تنها مجمع میتواند تصمیم بگیرد |
| نحوه توزیع سود | به نسبت تعداد سهام |
مواد ۲۳۹ و ۲۴۰ لایحه |
الزامی | مگر اساسنامه یا مجمع ترتیب دیگری تعیین کرده باشد (نادر) |
| مهلت پرداخت سود مصوب | حداکثر ۸ ماه پس از تصویب |
ماده ۲۴۰ لایحه |
الزامی | تأخیر باعث مسئولیت مدنی مدیران میشود |
| پرداخت سود بدون تصویب مجمع | — | ممنوع (ماده ۲۴۰) | — | مسئولیت تضامنی مدیران و امکان استرداد وجوه |
در شرکتهای سهامی خاص، سودآوری شرکت یکی از اهداف اصلی سهامداران است. اما در عمل، بسیاری از اختلافات میان سهامداران پس از پایان سال مالی، به دلیل نحوه تقسیم سود شرکت پدید میآید.
از منظر حقوقی، تقسیم سود تابع قواعد دقیقی در لایحه اصلاحی قانون تجارت است و نمیتوان به دلخواه مدیران یا سهامداران خاص، آن را تخصیص داد. این مقاله بهصورت تخصصی، به بررسی روند قانونی، نقش مجامع عمومی، و حقوق سهامداران در فرآیند تقسیم سود در شرکتهای سهامی خاص میپردازد.
تقسیم سود در شرکت سهامی خاص طبق مواد ۲۳۸ تا ۲۴۰ لایحه اصلاحی قانون تجارت انجام میشود. ابتدا، پس از پایان سال مالی، هیئتمدیره موظف است صورتهای مالی (سود و زیان، ترازنامه و...) را تهیه و به بازرس قانونی ارائه دهد.
بازرس، پس از بررسی، گزارش خود را به مجمع عمومی عادی سالانه تقدیم میکند.
مجمع عمومی عادی صلاحیت تصمیمگیری در خصوص تصویب صورتهای مالی و تقسیم سود قابل تخصیص را دارد.
سود قابل تقسیم، سودی است که پس از کسر زیانهای سالهای قبل، اندوخته قانونی (مطابق ماده ۱۴۰ لایحه) و ذخایر اختیاری باقی میماند.
طبق ماده ۹۰، حداقل ۱۰٪ از سود خالص سالانه باید به عنوان اندوخته قانونی منظور شود تا زمانی که این اندوخته به ۱۰٪ سرمایه برسد.
تقسیم سود بدون تصویب مجمع عمومی ممنوع است. همچنین، مدیران نمیتوانند به صورت علیالرأس یا اختیاری، سودی به سهامداران پرداخت کنند.
حق هر سهامدار در سود، به نسبت تعداد سهام وی است، مگر آنکه اساسنامه یا مصوبه مجمع ترتیب دیگری را مقرر کرده باشد (که غالباً پذیرفته نمیشود).
اگر در شرکت سهامی خاص خود با مشکل عدم تقسیم سود، اختلاف در مجمع، تأخیر در پرداخت سود، کسر نادرست اندوخته قانونی یا تخلف مدیران در فرآیند تقسیم سود مواجه هستید، یک اشتباه میتواند میلیاردها تومان ضرر مالی و سالها دعوای حقوقی ایجاد کند.
برای جلوگیری از این ریسکها، همین حالا دوره اقیانوس آبی«دوره جامع وکالت تجاری-اقتصادی»را از قسمت دوره های آفلاین فرنو خریداری نمایید.
ابتدا سود خالص شناساییشده توسط هیئتمدیره، پس از بررسی بازرس، در مجمع عمومی عادی تصویب میشود. سپس سود قابل تقسیم، طبق نسبت سهام به سهامداران پرداخت میگردد.
خیر، هر سهامدار به میزان درصد مالکیت خود از سهام شرکت از سود سالانه بهرهمند میشود. مثلاً اگر فردی ۲۰٪ از سهام را دارد، ۲۰٪ از سود قابل تقسیم را دریافت میکند.
مجمع عمومی عادی سالیانه صلاحیت قانونی برای تصویب صورتهای مالی و تصمیمگیری درباره تقسیم سود را دارد. هیئتمدیره تنها پیشنهاددهنده است.

مقالات مرتبط