دیدگاه و پرسش
نقل و انتقال سهام، بهویژه در شرکتهای سهامی خاص و عام، فرآیندی حساس و مستعد اختلافات حقوقی است. بیاطلاعی از تفاوت میان سهام بانام و بینام یا ثبت در دفاتر قانونی، میتواند باعث بیاعتباری معامله شود. در این مقاله با رویکردی تخصصی، نکات حقوقی و الزامات قانونی انتقال سهام در شرکتها، نحوه ثبت در دفتر سهام، نقش اساسنامه، و مقررات مرتبط با اداره ثبت شرکتها را بررسی میکنیم تا از بروز خطا و دعوا جلوگیری شود.
نقل و انتقال سهام، سهام با نام و بینام، شرکت سهامی خاص، شرکت سهامی عام، دفتر ثبت سهام
| موضوع | سهام بانام | سهام بینام | شرکت سهامی خاص | شرکت سهامی عام | ثبت در اداره ثبت شرکتها؟ |
| نحوه انتقال | ثبت در دفتر ثبت سهام + امضای انتقالدهنده (و معمولاً انتقالگیرنده) | قبض و اقباض (تحویل فیزیکی برگه سهام) | همانند بالا + بررسی اساسنامه (ممکن است موافقت مدیران یا مجمع لازم باشد) | همانند سهام بانام یا بینام، معمولاً آزاد | فقط در صورت تغییر هیئتمدیره یا سرمایه |
| نیاز به موافقت هیئتمدیره یا مجمع | بستگی به اساسنامه دارد | بستگی به اساسنامه دارد | معمولاً بله (اگر در اساسنامه قید شده باشد) | خیر (مگر اساسنامه خلاف آن را پیشبینی کرده باشد) | — |
| اعتبار انتقال در برابر شرکت | از تاریخ ثبت در دفتر ثبت سهام | از تاریخ تحویل برگه سهام | پس از ثبت در دفتر و احراز شرایط اساسنامه | همانند سهام بانام یا بینام | — |
| اعتبار در برابر اشخاص ثالث | از تاریخ ثبت در دفتر ثبت سهام | از تاریخ تحویل برگه سهام | همانند چپ | همانند چپ | فقط اگر منجر به تغییر مدیران شود |
| الزامی بودن ثبت در اداره ثبت شرکتها | خیر (مگر تغییر در هیئتمدیره یا سرمایه) | خیر | خیر (مگر موارد خاص) | خیر | فقط در موارد تغییر مدیران یا سرمایه |
در شرکتهای سهامی، جابجایی مالکیت سهام یکی از پرکاربردترین و در عین حال پرچالشترین فرآیندهای حقوقی به شمار میرود. در گذشته، بخش قابل توجهی از دعاوی و اختلافات میان سهامداران ناشی از عدم آگاهی دقیق از تشریفات قانونی نقل و انتقال سهام بوده است. حتی امروز نیز، بهویژه در شرکتهای سهامی خاص (خصوصی یا خانوادگی)، عدم رعایت دقیق قوانین میتواند منجر به بطلان انتقال، مسئولیت کیفری یا مدنی و حتی ابطال تصمیمات مجامع شود.
در شرکتهای سهامی، جابجایی مالکیت سهام یکی از پرکاربردترین فرآیندها به شمار میرود. در گذشته، بسیاری از اختلافات حقوقی میان سهامداران ناشی از عدم اطلاع دقیق از قوانین و تشریفات مربوط به نقل و انتقال سهام بوده است. امروز نیز، بهویژه در شرکتهای خصوصی یا خانوادگی، این موضوع میتواند چالشبرانگیز باشد و عدم رعایت الزامات قانونی منجر به بیاعتباری انتقال شود.
طبق قانون تجارت ایران، سهام در شرکتهای سهامی به دو نوع بانام و بینام تقسیم میشود.
در سهام بینام، انتقال با قبض و اقباض (تحویل فیزیکی برگه سهام) انجام میشود و نیاز به ثبت خاصی ندارد.
اما در سهام بانام، انتقال باید در دفتر ثبت سهام شرکت درج شده و توسط انتقالدهنده امضا شود تا رسمیت یابد.
در شرکتهای سهامی عام، معمولاً محدودیتی برای انتقال سهام وجود ندارد مگر آنکه در اساسنامه، شرایطی خاص پیشبینی شده باشد. اما در شرکتهای سهامی خاص، نقل و انتقال سهام ممکن است طبق اساسنامه مشروط به موافقت مدیران یا مجامع عمومی صاحبان سهام باشد.
ثبت نقل و انتقال سهام در اداره ثبت شرکتها الزامی نیست، مگر آنکه تغییرات منجر به تغییر در هیئتمدیره یا سرمایه شرکت گردد.
اگر با نقل و انتقال سهام، اصلاح اساسنامه، اختلاف سهامداران یا نیاز به موافقت مدیران مواجه هستید، یک اشتباه کوچک میتواند میلیونها تومان ضرر یا حتی بطلان انتقال را به دنبال داشته باشد.
برای جلوگیری از این ریسکها، همین حالا دوره اقیانوس آبی«دوره جامع وکالت تجاری-اقتصادی»را از قسمت دوره های آفلاین فرنو خریداری نمایید.
سهام بینام با قبض و اقباض (تحویل فیزیکی) منتقل میشود. اما انتقال سهام بانام نیازمند ثبت در دفتر ثبت سهام شرکت است.
خیر. انتقال سهام در شرکت سهامی خاص تنها باید در دفاتر شرکت ثبت شود و ثبت آن در اداره ثبت شرکتها الزامی نیست مگر در صورت تغییراتی نظیر اعضای هیئتمدیره.
برای سهام بانام: ثبت در دفتر ثبت سهام و امضای انتقالدهنده و گیرنده الزامی است. برای سهام بینام: تحویل فیزیکی کافی است. در شرکت سهامی خاص، همچنین باید اساسنامه بررسی شود تا مشخص گردد آیا موافقت مدیران لازم است یا خیر.
مقالات مرتبط